Wigilia Bożego Narodzenia. Skąd wzięła się jej tradycja?

Zgodnie z nauczaniem Kościoła, Wigilia Bożego Narodzenia w tradycji chrześcijańskiej formalnie kończy okres adwentu i bezpośrednio poprzedza Boże Narodzenie. Skąd wzięła się ta tradycja? Historycy Kościoła jej początki upatrują już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa.

W Polsce zdarzały się jednak przypadki, kiedy Wigilia Bożego Narodzenia nie była obchodzona 24 grudnia. Miało to związek z tradycją ludową. Gdy 24 grudnia wypadał w niedzielę, wówczas przesuwano wigilijną wieczerzę już na sobotę, tłumacząc to kwestiami związanymi z tradycją dochowania postu i wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych. Zgodnie z tradycją ludową post nie miał zastosowania w niedzielę, dlatego wymagająca go Wigilia Bożego Narodzenia musiała być przesuwana.
 
Zgodnie z wieloletnią tradycją wieczerza wigilijna rozpoczyna się gdy na niebie widać „pierwszą gwiazdę”. Jest to nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej, która zwiastowała narodziny Jezusa.

Wieczerza wigilijna ma również swój tradycyjny rytuał. Rozpoczyna się ją od modlitwy i odczytania fragmentu Ewangelii Mateusza lub Ewangelii Łukasza z opisem narodzin Jezusa. Następnie domownicy łamią się opłatkiem i składają sobie życzenia. Co ciekawe zwyczaj łamania się opłatkiem nie jest znany szerzej na świecie. Jest to tradycja rozpowszechniona przede wszystkim w Polsce i na Litwie.

Zgodnie z tradycją wieczerza wigilijna ma charakter postny, jednak i w tym przypadku pojawiają się pewne odstępstwa. W związku z tym, że jest to bardziej tradycja niż nakaz kanoniczny w wielu krajach w Wigilię Bożego Narodzenia nie pości się.

Kulminacją Wigilii Bożego Narodzenia jest uroczysta Msza Święta odprawiana o północy i zwana „pasterką”. Co ciekawe również ten zwyczaj nie jest rozpowszechniony na całym świecie i w wielu krajach liturgia nie jest odprawiana w nocy.

Na Wigilii Bożego Narodzenia nie może oczywiście zabraknąć także śpiewania kolęd. Jak tłumaczył Krzysztof Dudek , dyrektor Narodowego Centrum Kultury we wstępie do śpiewnika kolęd dołączonego do aktualnego wydania tygodnika „Gazeta Polska”, kolędy są fenomenem polskiej kultury.

- Bodaj nigdzie na świecie ludzie nie śpiewają każdego roku – od dwustu, trzystu lat – tych samych pieśni, nie kochają ich tak, nie są do nich tak przywiązani. Nigdzie też chyba pieśni tworzone z okazji świąt Bożego Narodzenia nie stały się jednym z najmocniejszych fundamentów kultury narodowej. -  Krzysztof Dudek , dyrektor Narodowego Centrum Kultury.