Zbigniew Szawarski

Bioetyka

Cóż to takiego bioetyka? Jaki charakter mają toczone w niej spory i czy można je rozstrzygnąć, stosując standardowe metody?

AKG/BEW

Galen i Hipokrates, dwaj wielcy lekarze, fresk z XIII w. w kościele w Anagni, Włochy

Bioetyka jest naturalnym efektem rozwoju medycyny. Lekarz to ten, który leczy – potrafi rozpoznać i wyjaśnić przyczyny choroby oraz zastosować odpowiednią terapię. Skąd jednak lekarz wie, co powoduje chorobę? Skąd wie, kiedy i jakie leczenie zastosować? Aż do czasów oświecenia głównym źródłem wiedzy lekarskiej była obserwacja, tradycja i autorytet. Czynimy tak, a nie inaczej, bo już Hipokrates, Galen, Avicenna czy jakiś inny wielki lekarz postępował w ten sposób w tego rodzaju przypadkach.

Zasadniczy przełom w medycynie zaczął się w momencie, gdy zastosowano w niej metodę naukową. A w medycynie metoda naukowa to przede wszystkim logika, obserwacja i eksperyment. Już w XVI w. Vesalius przedstawił w miarę dokładny opis anatomii człowieka. W 1628 r. William Harvey odkrył i opisał układ krążenia. Po raz pierwszy w dziejach poznaliśmy budowę i zasadę działania serca. W 1796 r. Edward Jenner odkrył, iż można skutecznie uodpornić się na ospę, z rozmysłem zakażając się osłabionymi zarazkami ospy krowiej. Pasteurowi zaś zawdzięczamy odkrycie drobnoustrojów jako przyczyny chorób zakaźnych. W XIX w. pojawiły się nowe instrumenty diagnostyczne – mikroskop, stetoskop, aparat rentgenowski. Na początku przedmiotem badań było martwe ciało ludzkie. Potem zaczęto eksperymentować na zwierzętach i na żywym człowieku.