Andrzej Wajda nie żyje

Dodano: 09.10.2016 [23:37]

foto: Witwicki A/Gazeta Polska

Reżyser Andrzej Wajda nie żyje. Najbardziej znany polski reżyser filmowy zmarł dziś w nocy w wieku 90 lat. 

Był autorem wielu filmów i spektakli teatralnych. W latach 1972-1983 był kierownikiem artystycznym zespołu filmowego „X”, opiekunem młodych reżyserów tworzących nurt tzw. kina moralnego niepokoju, a między 1978 i 1983 r. prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich.

W 1988 r. został powołany przez Lecha Wałęsę w skład Komitetu Obywatelskiego przy przewodniczącym NSZZ „Solidarność”, przewodniczył Radzie Kultury przy Prezydencie RP. Był też senatorem (między 1989a 1991 r.) i członek Polskiej Akademii Umiejętności, a od 1997 r. zasiadał we francuskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Reprezentant kina autorskiego, kreacyjnego i politycznego, nowator w dziedzinie języka filmowego, w różnorodnej twórczości filmowej, czerpiącej głównie z malarstwa i literatury, nawiązywał do narodowej tradycji romantycznej. Emocjonalne widzenie historii łączył z zainteresowaniem wartościami uniwersalnymi. 

W latach 50. jeden z głównych twórców polskiej szkoły filmowej, reżyser reprezentatywnych dla niej dzieł. Prowadząc artystyczny dyskurs na temat polskości, oceny tradycji i historii narodowej, tworzył filmowe adaptacje dzieł literackich. Światowy rozgłos zdobył jego dyptyk polityczny Człowiek z marmuru i Człowiek z żelaza. Autopolemiką z przesłaniem Popiołu i diamentu stał się dramat filmowy Pierścionek z orłem w koronie. W filmie Katyń Wajda pokazał zbrodnię sowiecką z perspektywy żon, matek i sióstr polskich oficerów.

Wajda ma na swoim koncie także filmy zrealizowane we współpracy z zagranicznymi producentami, głównie w Niemczech i Francji. Współpracował z telewizją, m.in. przy serialach oraz spektaklach Teatru Telewizji. Odkrył wiele indywidualności aktorskich. Współpracował z teatrami w kraju i za granicą. Zrealizował m.in. adaptacje prozy Fiodora Dostojewskiego, dramatów Wyspiańskiego, Williama Szekspira, Ernesta Brylla. Otrzymał wiele polskich i zagranicznych nagród, w tym za całokształt twórczości — nagrodę państwową I stopnia 1974, Cezara 1982, Felixa 1990, Złotego Lwa na MFF w Wenecji 1998, Orła 1999, Oscara 2000, Platynowe Lwy na FPFF w Gdyni 2005, Złotego Niedźwiedzia na MFF w Berlinie 2005.

Andrzej Wajda był tez inicjatorem i jednym z fundatorów Centrum Kultury Japońskiej w Krakowie. Wielokrotnie odznaczany, m.in. Orderem Orła Białego. Był również członkiem Europejskiej Akademii Filmowej, a od 2001 r. prowadził w Warszawie Mistrzowską Szkołę Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy.