Na całym świecie zdarzają się anomalia pogodowe. Rekordowe upały lub zimno często występują w pasie podzwrotnikowym. Są pustynie, kiedy w dzień panuje morderczy upał, a w nocy kilkunastostopniowe mrozy.
Oświetlenie Ziemi to główny czynnik kształtujący temperaturę na naszej planecie.Wraz ze strefowymi zmianami oświetlenia roczna temperatura powietrza na poziomie morza jest zróżnicowana strefowo. Tylko 43 % energii słonecznej, która dochodzi do górnych warstw atmosfery dociera do powierzchni Ziemi. Pozostała jej część jest odbijana od chmur w atmosferze, lub pochłaniana i rozpraszana. Nagrzewanie się powierzchni Ziemi zależy od długości dnia, oraz wysokości Słońca nad horyzontem. Dlatego właśnie w skali całej planety najchłodniej jest w strefie podbiegunowej a najcieplej w międzyzwrotnikowej.
REKLAMA
Temperatura na powierzchni terenu zależy głównie od:
- wilgotności terenu, grunt suchy nagrzewa się w dzień i ochładza w nocy silniej niż grunt wilgotny,
- przewodnictwa cieplnego, które dla wody jest prawie 25-krotnie większe, niż dla powietrza,
- zdolności pochłaniającej powierzchni, od jej barwy i szorstkości. Powierzchnie gładkie i jasne, odbijają ciepło, natomiast ciemne i szorstkie intensywnie pochłaniają energię cieplną,
- pokrycia terenu szatą roślinną, lub pokrywą śnieżną. Szata roślinna utrudnia zarówno dopływ, jak i utratę ciepła z powierzchni terenu. Łagodzi ona zatem dobowe wahania temperatury. Pokrywa śnieżna natomiast chroni teren przed zbyt intensywną utratą ciepła. Sama traci duże ilości ciepła, ochładzając swoją powierzchnię,
- stopnia zachmurzenia. Przy pełnym pokryciu nieba chmurami teren nagrzewa, a także ochładza się słabo, stąd dobowe wahania temperatury jego powierzchni są niewielkie. Przy pogodnym niebie natomiast na skutek silnego nagrzania w dzień i ochłodzenia w ciągu nocy dobowe wahania temperatury są duże.
- wilgotności terenu, grunt suchy nagrzewa się w dzień i ochładza w nocy silniej niż grunt wilgotny,
- przewodnictwa cieplnego, które dla wody jest prawie 25-krotnie większe, niż dla powietrza,
- zdolności pochłaniającej powierzchni, od jej barwy i szorstkości. Powierzchnie gładkie i jasne, odbijają ciepło, natomiast ciemne i szorstkie intensywnie pochłaniają energię cieplną,
- pokrycia terenu szatą roślinną, lub pokrywą śnieżną. Szata roślinna utrudnia zarówno dopływ, jak i utratę ciepła z powierzchni terenu. Łagodzi ona zatem dobowe wahania temperatury. Pokrywa śnieżna natomiast chroni teren przed zbyt intensywną utratą ciepła. Sama traci duże ilości ciepła, ochładzając swoją powierzchnię,
- stopnia zachmurzenia. Przy pełnym pokryciu nieba chmurami teren nagrzewa, a także ochładza się słabo, stąd dobowe wahania temperatury jego powierzchni są niewielkie. Przy pogodnym niebie natomiast na skutek silnego nagrzania w dzień i ochłodzenia w ciągu nocy dobowe wahania temperatury są duże.
Średnie dobowe różnice temperatury w szerokościach umiarkowanych wykazują zależność od pory roku. Zimą wynoszą 5-10°, latem zwiększają się do 10-20°. Dobowa amplituda temperatury powietrza to różnica pomiędzy najwyższą a najniższą wartością temperatury w ciągu doby. Zależy ona od kilku czynników:
- od pory roku: dobowa amplituda temperatury wzrasta od zimy do lata, wiosną jest wyższa niż jesienią, gdyż teren na wiosnę jest jeszcze silnie ochłodzony, a także wiosenne minimalne wartości temperatury powietrza są mniejsze, niż jesienne,
- od zachmurzenia: w dni pogodne dobowa amplituda temperatury powietrza jest znacznie wyższa niż w dni pochmurne,
- od szerokości geograficznej: dobowe amplitudy powietrza powinny być najwyższe w strefie międzyzwrotnikowej, jednakże duże zachmurzenie na obszarach okołorównikowych powoduje obniżenie dobowej amplitudy temperatury o kilka stopni. W okolicach zwrotników odnotowuje się najwyższe dobowe różnice temperatury. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt, iż w tych rejonach panuje bezchmurna pogoda. Na pustyniach dobowe różnice temperatur przekraczają 30°!
Największe bodaj różnice temperatur występują w Peru. Turyści wybierający się tam na odpoczynek muszą bardzo drobiazgowo znać zapowiedzi pogody. Przykładowo - kiedy w Limie jest 18 stopni C, w Iquitos 36 a w Cuzco 5. W samej tylko stolicy jest aż osiem stref mikroklimatycznych! Zimą termometry wskazują od 11 do 13 stopni, a nawet 15. Powyżej zera. Dlaczego tak się dzieje? Wilgotność powietrza w stolicy Peru zimą jest niemal całkowita. Między czerwcem a wrześniem rzadko spada poniżej 95 procent, więc odczuwalna temperatura jest dużo niższa. Najbardziej zwariowana jest jednak pogoda w górach, zwłaszcza w rejonie Jeziora Titicaca. W miejscowościach Juliace i Puno, w nocy termometry pokazują minus 15 stopni. Ale już w dzień jest gorąco - ponad 20 stopni powyżej zera! Podobnie jest w Arequipie. W dzień ciepło i słonecznie, w nocy spadek w okolice zera. W Chivay w Kanionie Colca jeszcze zimniej – cztery stopnie mrozu. Ale po zmroku. Wraz ze wschodem słońca słupek rtęci gwałtownie rośnie w górę. W maju, czerwcu, lipcu, sierpniu i wrześniu różnice temperatur między andyjskim dniem i andyjską nocą mogą sięgać nawet kilkudziesięciu stopni.
- od zachmurzenia: w dni pogodne dobowa amplituda temperatury powietrza jest znacznie wyższa niż w dni pochmurne,
- od szerokości geograficznej: dobowe amplitudy powietrza powinny być najwyższe w strefie międzyzwrotnikowej, jednakże duże zachmurzenie na obszarach okołorównikowych powoduje obniżenie dobowej amplitudy temperatury o kilka stopni. W okolicach zwrotników odnotowuje się najwyższe dobowe różnice temperatury. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt, iż w tych rejonach panuje bezchmurna pogoda. Na pustyniach dobowe różnice temperatur przekraczają 30°!
Największe bodaj różnice temperatur występują w Peru. Turyści wybierający się tam na odpoczynek muszą bardzo drobiazgowo znać zapowiedzi pogody. Przykładowo - kiedy w Limie jest 18 stopni C, w Iquitos 36 a w Cuzco 5. W samej tylko stolicy jest aż osiem stref mikroklimatycznych! Zimą termometry wskazują od 11 do 13 stopni, a nawet 15. Powyżej zera. Dlaczego tak się dzieje? Wilgotność powietrza w stolicy Peru zimą jest niemal całkowita. Między czerwcem a wrześniem rzadko spada poniżej 95 procent, więc odczuwalna temperatura jest dużo niższa. Najbardziej zwariowana jest jednak pogoda w górach, zwłaszcza w rejonie Jeziora Titicaca. W miejscowościach Juliace i Puno, w nocy termometry pokazują minus 15 stopni. Ale już w dzień jest gorąco - ponad 20 stopni powyżej zera! Podobnie jest w Arequipie. W dzień ciepło i słonecznie, w nocy spadek w okolice zera. W Chivay w Kanionie Colca jeszcze zimniej – cztery stopnie mrozu. Ale po zmroku. Wraz ze wschodem słońca słupek rtęci gwałtownie rośnie w górę. W maju, czerwcu, lipcu, sierpniu i wrześniu różnice temperatur między andyjskim dniem i andyjską nocą mogą sięgać nawet kilkudziesięciu stopni.
Najwyższe temperatury przygruntowe na świecie:
2003 r.: Queensland, Australia: 69,3 °C
2004 r.: Pustynia Lut, Iran: 68,0 °C
2005 r.: Pustynia Lut, Iran: 70,7 °C
2006 r.: Pustynia Lut, Iran: 68,5 °C
2007 r.: Pustynia Lut, Iran: 69,0 °C
2008 r.: Kotlina Turfańska, Chiny: 66,8 °C
2009 r.: Pustynia Lut, Iran: 68,6 °C
2004 r.: Pustynia Lut, Iran: 68,0 °C
2005 r.: Pustynia Lut, Iran: 70,7 °C
2006 r.: Pustynia Lut, Iran: 68,5 °C
2007 r.: Pustynia Lut, Iran: 69,0 °C
2008 r.: Kotlina Turfańska, Chiny: 66,8 °C
2009 r.: Pustynia Lut, Iran: 68,6 °C
Najwyższe temperatury powietrza:
Ameryka Pn., Dolina Śmierci, USA, 10.07.1913 - 56,7 stopni C.,
Afryka, Kibili, Tunezja, 07.07.1931 - 55,0 stopni C.,
Azja, Tirat Cewi, Mandat Palestyny, 21.06.1942 - 54 stopni C.,
Australia, Oodnadatta, 01.01.1960 - 50,7 stopni C.,
Ameryka Pd, Rivadavia, Argentyna, 11.12.1905 - 48,9 stopni C.,
Europa, Ateny, Grecja, 10.07.1977 - 48 stopni C.,
Antarktyda, Stacja Vanda, 01.05.1974 - 15 stopni C.
Afryka, Kibili, Tunezja, 07.07.1931 - 55,0 stopni C.,
Azja, Tirat Cewi, Mandat Palestyny, 21.06.1942 - 54 stopni C.,
Australia, Oodnadatta, 01.01.1960 - 50,7 stopni C.,
Ameryka Pd, Rivadavia, Argentyna, 11.12.1905 - 48,9 stopni C.,
Europa, Ateny, Grecja, 10.07.1977 - 48 stopni C.,
Antarktyda, Stacja Vanda, 01.05.1974 - 15 stopni C.
Najniższe temperatury powietrza:
Antarktyda, Stacja Wostok, 21.07.1983 - minus 89,2 stopni C.,
Azja, Wierchojańsk, Rosja, 05.02 i 07.02.1892 - minus 67,8 stopni C.,
Ameryka Pn., North Ice, Grenlandia, 09.01.1954 - minus 66,1 stopni C.,
Ameryka Pn., Snag, Kanada, 03.02.1947 - minus 63 stopnie C.,
Europa, Ust-Szczugor, ZSRR, 31.12.1978 - minus 58,1 stopni C.,
Ameryka Pd., Sarmiento, Argentyna, 01.06.1907 - minus 32,8 stopni C.,
Afryka, Ifran, Maroko, 11.02.1935 - minus 23,9 stopni C.,
Australia, Charlotte Pass, 29.06.1994 - minus 23 stopnie C.,
Oceania, Haleakala, Hawaje, 02.01.1961 - minus 10 stopni C.
Azja, Wierchojańsk, Rosja, 05.02 i 07.02.1892 - minus 67,8 stopni C.,
Ameryka Pn., North Ice, Grenlandia, 09.01.1954 - minus 66,1 stopni C.,
Ameryka Pn., Snag, Kanada, 03.02.1947 - minus 63 stopnie C.,
Europa, Ust-Szczugor, ZSRR, 31.12.1978 - minus 58,1 stopni C.,
Ameryka Pd., Sarmiento, Argentyna, 01.06.1907 - minus 32,8 stopni C.,
Afryka, Ifran, Maroko, 11.02.1935 - minus 23,9 stopni C.,
Australia, Charlotte Pass, 29.06.1994 - minus 23 stopnie C.,
Oceania, Haleakala, Hawaje, 02.01.1961 - minus 10 stopni C.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz